Ιερομόναχος Νικήτας Παντοκρατορινός
Προσφάτως δημοσιεύτηκε μία συνέντευξη του Πατριάρχη Βουλγαρίας Δανιήλ, την οποία κάθε άλλο από κατατοπιστική θα μπορούσαμε να την χαρακτηρίσουμε λόγω των πολλών ανακριβειών που αναφέρθηκαν σε αυτήν. Παρατηρείται μία μονόπλευρη υποστήριξη των θέσεων της ρωσικής Εκκλησίας και δυστυχώς καμία απολύτως αναφορά στη ρωσική εισβολή που λαμβάνει χώρα εδώ και πάνω από τρία έτη στην Ουκρανία.
Στη συνέντευξη που δημοσιεύτηκε, ο Πατριάρχης Δανιήλ τόνισε ότι “η Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία παραμένει σε κοινωνία με όλες τις κανονικές Ορθόδοξες Εκκλησίες και δεν έχει διακόψει σχέσεις με καμία από αυτές”, ενώ παρακάτω ξεκαθαρίζει ότι “η Βουλγαρική Εκκλησία, μαζί με δέκα ακόμη τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες, δεν αναγνωρίζει την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας υπό τον Μητροπολίτη Επιφάνιο, η οποία έλαβε την Αυτοκεφαλία από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.” Υπάρχει, όπως αντιλαμβανόμαστε, μία συμπόρευση με τη νέα εκκλησιολογία που προωθεί η Εκκλησία της Ρωσίας, η οποία καταστρατηγεί πολλούς κανόνες. Εκκλησιολογικά και σύμφωνα με τους Ιερούς κανόνες αυτή η μη κοινωνία με την Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ουκρανίας, που έχουν οι δέκα Εκκλησίες, δεν έχει ισχύ. Ο Β’ εν Αντιοχεία κανόνας ορίζει «ὁ ἀκοινωνήτοις κοινωνῶν, ἀκοινώνητός ἐστιν». Μία είναι η κοινωνία εν Χριστώ, ένα είναι το κοινό Ποτήριο, ένα Σώμα είναι η Εκκλησία. Από τη στιγμή που όλοι μνημονεύουμε τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, είμαστε σε κοινωνία και με τον Αρχιεπίσκοπο Κιέβου Επιφάνιο, ακόμα κι αν δεν έχουμε συλλειτουργήσει μαζί του. Αν θεωρούν ακοινώνητους τους κληρικούς της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ουκρανίας, τότε καθίστανται ακοινώνητοι όλοι όσοι έχουν κοινωνία μαζί τους. Το ίδιο και αυτοί που έχουν κοινωνία με αυτούς που κοινωνούν με ακοινώνητους. Επομένως και η Εκκλησία της Βουλγαρίας, όπως αναφέρει ο Μακαριώτατος. Αυτή είναι η Ορθόδοξη εκκλησιολογία και αυτά επακριβώς ορίζουν οι Ιεροί κανόνες. Τα υπόλοιπα νεοφανή θεολογικά τεχνάσματα είναι εφευρέσεις της ρωσικής Εκκλησίας για να κρατήσουν στην επιρροή τους τοπικές Εκκλησίες, όπως αυτή της Βουλγαρίας.
Ένας λόγος, ίσως ο σπουδαιότερος, που οι δέκα Εκκλησίες διστάζουν ακόμα να αναγνωρίσουν την Εκκλησία της Ουκρανίας είναι και ο φόβος για τη διχόνοια που είναι έτοιμοι οι Ρώσοι να ενσπείρουν σε όποιες Εκκλησίες τολμήσουν να το πράξουν, έχοντας ως παράδειγμα τιμωρίας όλα όσα έπραξαν στο παλαίφατο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας. Χωρίς καμία αιδώ και χωρίς φόβο Θεού έκαναν εισπήδηση δημιουργώντας Εξαρχία στο έδαφος του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας καταπατώντας και παραβιάζοντας δεκάδες Ιερών κανόνων της Εκκλησίας. Η Εκκλησία της Ρωσίας προέβη σε μία πράξη αυθαίρετη. Χωρίς κάποια απόφαση Ορθοδόξου συνόδου, η ίδια αυτοβούλως έλαβε την εξουσία που μόνο οι Ορθόδοξες σύνοδοι έχουν. Αποφάσισε να τιμωρήσει το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και να ενεργήσει ως κριτής της οικουμένης, χωρίς αυτό να ορίζεται από κάποιον κανόνα. Εισέβαλε στην κανονική επικράτεια άλλης Εκκλησίας, λαμβάνοντας αυθαιρέτως το δικαίωμα για όλα αυτά. Η με τόση ευκολία καταπάτηση τόσων Ιερών κανόνων από την πλευρά της ρωσικής Εκκλησίας αποκαλύπτει την αδιαφορία της για την κανονική τάξη, την εκκλησιολογία και την ενότητα της Ορθοδοξίας. Αλλά και προκαλεί φόβο σε όλες τις άλλες Εκκλησίες που κατά κάποιο τρόπο ξέρουν τι τους περιμένει αν πράξουν παρομοίως.
Άλλη παραπληροφόρηση που πηγάζει από τη συνέντευξη είναι ότι λέχθηκε πως οι ναοί που πέρασαν στη δικαιοδοσία της ουκρανικής Εκκλησίας παραμένουν άδειοι, πράγμα που πόρρω απέχει από την πραγματική κατάσταση. Οι ναοί είναι σχεδόν ασφυκτικά γεμάτοι και αυτό είναι απολύτως λογικό, αφού πού αλλού μπορούν να καταφύγουν οι άνθρωποι που καθημερινώς υποφέρουν από τους ανελέητους βομβαρδισμούς των Ρώσων, παρά στον Θεό; Πολλοί νέοι ναοί χτίζονται από την Αυτοκέφαλη Εκκλησία σε απάντηση των καταστροφών πολλών ναών από τις ρουκέτες των “ορθοδόξων” Ρώσων. Σε όλα αυτά ο Μακαριώτατος δεν αναφέρεται. Αποφεύγει να παρουσιάσει την πραγματικότητα μεταφέροντας εις γνώσιν των ακροατών της συνέντευξης μεμονομένα περιστατικά επιθέσεων σε ιερείς της ρωσικής Εκκλησίας της Ουκρανίας. Δεν μπορούν να δικαιολογηθούν βεβαίως, αλλά ως ελαφρυντικό έχουν την αγανάκτηση των Ουκρανών εναντίον αυτών που υποστηρίζουν αυτούς που σκοτώνουν τα παιδιά τους. Όμως, το πλέον τραγικό είναι πως ο Μακαριώτατος δεν αναφέρθηκε καν σε αυτούς που πραγματικά διώκονται, σε αυτούς που κοιμούνται στο σπίτι τους, το οποίο ξαφνικά δέχεται πυραύλους και χάνουν τη ζωή τους έτσι απλά. Σε αυτούς που χάσανε τα πάντα και βρέθηκαν πρόσφυγες σε άλλες χώρες. Σε αυτούς που οδύρονται για τον χαμό των παιδιών τους. Σε αυτούς που περνάνε τις νύχτες τους στα παγωμένα καταφύγια. Καμία συμπόνοια, καμία φιλευσπλαχνία στον δοκιμαζόμενο λαό. Αυτό δηλαδή που θα περίμενε κάποιος απλός, λογικός άνθρωπος από έναν εκκλησιαστικό άνδρα. Τις ημέρες που έδινε τη συνέντευξή του, συνεχίζονταν η καταστροφή και ο όλεθρος στην Ουκρανία από μαζικές πυραυλικές επιθέσεις. Αλλά ο Μακαριώτατος ούτε μία λέξη δεν βρήκε να πει για αυτό.
Στο 5ο άρθρο της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου για την Αυτοκεφαλία της Εκκλησίας της Ουκρανίας τον Οκτώβριο του 2018 γίνεται έκκληση “πρός πάσας τάς ἐμπλεκομένας πλευράς νά ἀποφεύγουν καταλήψεις Ναῶν, Μονῶν καί ἄλλων περιουσιακῶν στοιχείων, ὡς καί πᾶσαν πρᾶξιν βίας καί ἐκδικητικότητος, εἰς ἐπικράτησιν τῆς εἰρήνης καί τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ.” Αμφότερες οι πλευρές δεν το έχουν τηρήσει αυτό δυστυχώς, από τους διωγμούς των Ουκρανών ιερέων της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας από τις “προσαρτημένες” από τους Ρώσους περιοχές, μέχρι και τα περιστατικά στα οποία αναφέρεται ο Πατριάρχης Βουλγαρίας. Η υπακοή, λοιπόν, στη Μητέρα Εκκλησία είναι πάντα σωτήρια, όπως μπορούμε εύκολα να αντιληφθούμε.
Και είναι τραγικό που ο Μακαριώτατος συνέδεσε αυτά τα περιστατικά με την υποδοχή κληρικών της Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Ουκρανίας στα μοναστήρια του Αγίου Όρους, οι οποίοι, όπως αναφέρει, “αρχικά γίνονταν δεκτοί, αλλά τώρα αυτό έπαψε να ισχύει λόγω του ότι στο Άγιο Όρος έχουν επίγνωση της βίας και των παραβιάσεων που συνδέονται με τις ενέργειες της Εκκλησίας αυτής.” Φυσικά και ο ισχυρισμός του Πατριάρχη Δανιήλ δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την πραγματικότητα. Ρίχνει λάσπη στην πνευματικότητα του Αγίου Όρους αναφέροντας οτι οι διώξεις κληρικών της ρωσικής Εκκλησίας στην Ουκρανίας έχουν ως αποτέλεσμα την μη αποδοχή τους στα μοναστήρια του Αγίου Όρους. Η αλήθεια είναι ότι στην αρχή υπήρχαν κάποια μοναστήρια που δεν δέχονταν τους κληρικούς και τους προσκυνητές της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας, όμως με την πάροδο των ετών όλο και περισσότερα μοναστήρια τους δέχονται εφαρμόζοντας τον Κυριακό λόγο που μας παραγγέλει “τὸν ἐρχόμενον πρός με οὐ μὴ ἐκβάλω ἔξω”. Ο Πατριάρχης Βουλγαρίας, λοιπόν, διαστρεβλώνει την πραγματικότητα ακολουθώντας πιστά τη ρητορική της ρωσικής Εκκλησίας για το Άγιον Όρος.
Αυτό όμως που κάνει τη μεγαλύτερη εντύπωση είναι η γενικότερη στάση του Πατριάρχη Δανιήλ στο ουκρανικό εκκλησιαστικό ζήτημα, σαν να μην έχει επίγνωση της ιστορίας της Εκκλησίας στην οποία είναι προκαθήμενος. Η Εκκλησία της Βουλγαρίας βρισκόταν σε σχίσμα 75 χρόνια. Το 1945 αποκαταστάθηκε το σχίσμα από το Οικουμενικό Πατριαρχείο για χάρη της ενότητας και, φυσικά, όλοι οι επίσκοποι, ιερείς και διάκονοι δεν αναχειροτονήθηκαν, παρόλο που όλοι ήταν πρώην σχισματικοί. Αν όντως είχε πόθο για να έρθει η ενότητα στην Εκκλησία, όπως αναφέρει στη συνέντευξη, θα προχωρούσε στην αναγνώριση της Εκκλησίας της Ουκρανίας αξιοχρέως, διότι πρόκειται περί τετελεσμένης εκκλησιαστικής πράξης και αυτό δεν μπορεί να αλλάξει. Αντ’ αυτού ο Πατριάρχης Βουλγαρίας ούτε καν έχει κάνει την ειρηνική επίσκεψη που οφείλει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο μετά την εκλογή του, φανερώνοντας με αυτόν τον τρόπο τις προθέσεις του να ακολουθεί πιστά και μονόπλευρα την Εκκλησία της Ρωσίας.
Με μεγάλη μας θλίψη παρακολουθούμε τις δραματικές εξελίξεις από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Χιλιάδες οι νεκροί Ρώσοι και Ουκρανοί, πάνω από εκατομμύριο οι πρόσφυγες και ατελείωτη δυστυχία για πολλά ακόμα εκατομμύρια ουκρανικών -αλλά και ρωσικών- απλών οικογενειών οι οποίες χάνουν τα παιδιά τους που μετέχουν στον πόλεμο. Ο πόνος είναι δυσβάστακτος και το μέλλον αβέβαιο. Στον πόνο αυτό μετέχουμε και εμείς. Πονάμε μαζί με τους πονεμένους. Και γνωρίζουμε ως αγιορείτες μοναχοί ότι η μεγαλύτερη βοήθεια που μπορεί να προσφέρει ένας μοναχός είναι η προσευχή. Διότι με την προσευχή η θεία βοήθεια θα έρθει σε πολλούς, ενώ η ατομική βοήθεια προσφέρει υπηρεσίες σε λίγους, ανάλογα με τις δυνάμεις του καθενός. Έτσι και εμείς καθημερινώς εκπέμπουμε εκτενείς προσευχές προς τη μητέρα μας Υπεραγία Θεοτόκο, την προστάτιδα και έφορο του Αγίου Όρους και ελπίδα όλων των ανθρώπων, τη χαρά των θλιβομένων, τη σκέπη και βοήθεια των αδικουμένων, να φέρει την πολυπόθητη ειρήνη και την παρηγοριά στις ψυχές των δυστυχούντων. Να σηκώσουν τον Σταυρό τους, προσβλέποντας και προσδοκώντας την Ανάσταση που σίγουρα θα έρθει μαζί με την ενότητα της Εκκλησίας.
