Μητροπολίτου Περγάμου Ιωάννου Δ. Ζηζιούλα
Ανάμνηση του Μέλλοντος, Προς μια εσχατολογική οντολογία
Πρόλογος Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου
Επιμέλεια Σταύρος Γιαγκάζογλου
Εκδόσεις Αρμός, Αθήνα 2025
«Η εσχατολογία δεν είναι απλώς ένα δόγμα· είναι ένας προσανατολισμός, μια προοπτική, ένας τρόπος υπάρξεως. Η εσχατολογία δεν αφορά μόνον το μέλλον· επηρεάζει το παρελθόν αλλά και το παρόν μας. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο κατανόησε και βίωσε εξ αρχής τα ‘έσχατα πράγματα’ η Εκκλησία».
(Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας)
Ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας υπήρξε όχι μόνο ο κύριος εκπρόσωπος και εισηγητής της ευχαριστιακής εκκλησιολογίας στη νεοελληνική θεολογική σκέψη, αλλά και ο πλέον συνεπής και δημιουργικός θεολόγος της γενιάς του ’60 με οικουμενική θεολογική ακτινοβολία, επεκτείνοντας μάλιστα τη θεολογική ανανέωση του 20ου στον 21ο αιώνα. Η γόνιμη επιρροή που άσκησε σε Ορθόδοξους αλλά και σε Ρωμαιοκαθολικούς και Προτεστάντες θεολόγους ανά τον κόσμο υπήρξε πρωτόγνωρα σημαντική.
Στο τελευταίο βιβλίο του “Ανάμνηση του Μέλλοντος, Προς μια εσχατολογική οντολογία”, αναζωογονεί τον θεολογικό λόγο της εποχής μας, επαναφέροντας στο προσκήνιο της σύγχρονης θεολογικής σκέψης την επί μακρόν λησμονημένη εσχατολογική οντολογία της Εκκλησίας. Αντλώντας από βιβλικές, πατερικές και ευχαριστιακές πηγές, ο Ιωάννης Ζηζιούλας επανεξετάζει και ανασυνθέτει θεολογικά τα καίρια ζητήματα για τη δημιουργία, τον άνθρωπο, το κακό και την πτώση, την επιστήμη και την τέχνη, την Εκκλησία και τον λειτουργικό χρόνο, την οντολογία του προσώπου και την αγάπη μέσα από το πρίσμα της ερχόμενης Βασιλείας και του αναστημένου Χριστού.
Με το έργο του αυτό ο Ιωάννης Ζηζιούλας εισάγει μια εικονολογική και εσχατολογική οντολογία, επισημαίνοντας ότι η παρούσα εμπειρία της αλήθειας θα κορυφωθεί τελικά στην πληρότητα της Βασιλείας, η οποία έρχεται από το μέλλον. Η εσχατολογία από τελευταίο κεφάλαιο των δογματικών εγχειριδίων του παρελθόντος τοποθετείται πλέον στο κέντρο της θεολογίας και αναδεικνύεται σε επίκαιρο και ζωτικής σημασίας ερμηνευτικό ορίζοντα της πίστης, της λατρείας και της ζωής της Εκκλησίας.
Ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας, στο αποκορύφωμα της θεολογικής του πορείας, προσέφερε αυτό το magnus opus, έργο το οποίο υπερβαίνει όλες τις προηγούμενες μελέτες του σε βάθος, διορατικότητα και επιστημονική ακρίβεια.
Ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας, στο αποκορύφωμα της θεολογικής του πορείας, προσέφερε αυτό το magnus opus, έργο το οποίο υπερβαίνει όλες τις προηγούμενες μελέτες του σε βάθος, διορατικότητα και επιστημονική ακρίβεια. Οι θέσεις που παρουσιάστηκαν στα περίφημα έργα του Το Είναι ως Κοινωνία (Being as Communion) και Κοινωνία και Ετερότητα (Communion & Otherness) αποτέλεσαν τη βάση για την περαιτέρω διερεύνησή τους, η οποία επιχειρήθηκε στο κομβικής σημασίας τελευταίο έργο του, το οποίο πιθανότατα πρόκειται να συζητηθεί και να αποτελέσει βιβλίο αναφοράς ακόμη περισσότερο και από τα προηγούμενα έργα του συγγραφέα.
Στο βιβλίο αυτό του Ιωάννη Ζηζιούλα η εσχατολογική οντολογία επηρεάζει βαθιά ολόκληρο το εύρος της χριστιανικής θεολογίας. Ο Ιωάννης Ζηζιούλας τόνιζε ότι το βιβλίο του Ανάμνηση του Μέλλοντος, αφορά όσους έχουν αποδεχθεί το γεγονός της Ανάστασης του Χριστού και ενδιαφέρονται για τις «λογικές» συνέπειες που ακολουθούν την αποδοχή αυτού του γεγονότος: credo ut intelligam. Συχνά προέτρεπε τους συνομιλητές του να εξετάσουν κριτικά τόσο τα θεμέλια όσο και τις προεκτάσεις του πρωτοποριακού ισχυρισμού του ότι «το μέλλον προηγείται του παρελθόντος» τόσο από λογική όσο και από οντολογική άποψη. Υποστήριζε δε ότι η χριστιανική θεολογία αντιπροσωπεύει την ερμηνευτική της Ανάστασης, θέμα που βρίσκεται στην καρδιά της μελέτης αυτού του βιβλίου.
(Επίσκοπος Μάξιμος Vasiljević)
Παραθέτουμε στη συνέχεια τον Πρόλογο του Οικουμενικού Πατριάρχου
