ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ
Ἐπικοινωνία πρός τάς ἄλλας Ὀρθοδόξους Ἐκκλησίας
Ἡ Α.Θ.Παναγιότης, ὁ Οἰκουμενικός
Πατριάρχης, ἐν τῇ ἐπιθυμίᾳ τῆς Μητρός Ἐκκλησίας νά ὑπάρξῃ συντονισμός καί, κατά
τό δυνατόν, ὁμοιομορφία μεταξύ τῶν κατά τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν ὡς πρός τό
καίριον θέμα τῆς Θείας Εὐχαριστίας καί τοῦ τρόπου μεταδόσεως αὐτῆς εἰς τούς
πιστούς, ἀπέστειλε πρός ἅπαντας τούς ἀδελφούς Του Μακαριωτάτους Προκαθημένους αὐτῶν
τό κατωτέρω παρατιθέμενον ἀπό 17ης λήξαντος μηνός Μαΐου Γράμμα:
Πατριάρχης, ἐν τῇ ἐπιθυμίᾳ τῆς Μητρός Ἐκκλησίας νά ὑπάρξῃ συντονισμός καί, κατά
τό δυνατόν, ὁμοιομορφία μεταξύ τῶν κατά τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν ὡς πρός τό
καίριον θέμα τῆς Θείας Εὐχαριστίας καί τοῦ τρόπου μεταδόσεως αὐτῆς εἰς τούς
πιστούς, ἀπέστειλε πρός ἅπαντας τούς ἀδελφούς Του Μακαριωτάτους Προκαθημένους αὐτῶν
τό κατωτέρω παρατιθέμενον ἀπό 17ης λήξαντος μηνός Μαΐου Γράμμα:
«Μακαριώτατε, Χριστός Ἀνέστη!
Ἐβιώσαμεν ἐπωδύνως τάς συνθήκας αἱ ὁποῖαι
ἐνεφανίσθησαν εἰς τήν ζωήν τῆς Ἐκκλησίας, λόγῳ τῆς σοβούσης πανδημίας τοῦ νέου κορωνοϊοῦ,
καί ἔφθασαν ἐνώπιον ἡμῶν, διά γραμμάτων καί ὑπό μορφήν ἐρωτήσεων καί προβληματισμοῦ,
πανταχόθεν, νέα κατά τόπους δεδομένα καί ποικιλόμορφοι ἐξελίξεις. Ἡμεῖς, ἐμφορούμενοι
ὑπό πνεύματος ἀλληλεγγύης καί συνεργασίας, διά τήν προστασίαν τῆς ὑγιείας τῶν πιστῶν
καί τό κοινόν καλόν, ἀπεδέχθημεν τήν τέλεσιν τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν ἄχρι καιροῦ ἄνευ
τῆς παρουσίας πιστῶν εἰς τούς ναούς, πλήν ὡς πρωτεῦον μέλημα ἔγνωμεν τήν διαφύλαξιν
τῆς πίστεως τῶν Πατέρων ἡμῶν, τῆς ἀεί φωτιζούσης τήν οἰκουμένην.
ἐνεφανίσθησαν εἰς τήν ζωήν τῆς Ἐκκλησίας, λόγῳ τῆς σοβούσης πανδημίας τοῦ νέου κορωνοϊοῦ,
καί ἔφθασαν ἐνώπιον ἡμῶν, διά γραμμάτων καί ὑπό μορφήν ἐρωτήσεων καί προβληματισμοῦ,
πανταχόθεν, νέα κατά τόπους δεδομένα καί ποικιλόμορφοι ἐξελίξεις. Ἡμεῖς, ἐμφορούμενοι
ὑπό πνεύματος ἀλληλεγγύης καί συνεργασίας, διά τήν προστασίαν τῆς ὑγιείας τῶν πιστῶν
καί τό κοινόν καλόν, ἀπεδέχθημεν τήν τέλεσιν τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν ἄχρι καιροῦ ἄνευ
τῆς παρουσίας πιστῶν εἰς τούς ναούς, πλήν ὡς πρωτεῦον μέλημα ἔγνωμεν τήν διαφύλαξιν
τῆς πίστεως τῶν Πατέρων ἡμῶν, τῆς ἀεί φωτιζούσης τήν οἰκουμένην.
Ἐπειδή ὅμως, ὁμοῦ μετά τοῦ ἐπαινετοῦ κατά
τήν πανδημίαν τοῦ COVID-19, ἐν πολλοῖς, κρατικοῦ
ἐνδιαφέροντος καί τῆς τῶν ἰθυνόντων ἀξιοζήλου προνοίας, ἠκούσθησαν ἀνοίκειοι ἀπόψεις
τινές περί τοῦ τρόπου προσελεύσεως εἰς τά Ἄχραντα Μυστήρια, εἶναι ἀδύνατον εἰς ἡμᾶς
νά παραμείνωμεν ἄφωνοι καί ἀμέτοχοι ἐνώπιον μιᾶς τοιαύτης ἀμφισήμου καταστάσεως,
ἀδρανοῦντες πρό τῶν ἐξελίξεων καί τῶν κατά Πολιτείαν σχετικῶν ρυθμίσεων καί ἀπαγορεύσεων.
τήν πανδημίαν τοῦ COVID-19, ἐν πολλοῖς, κρατικοῦ
ἐνδιαφέροντος καί τῆς τῶν ἰθυνόντων ἀξιοζήλου προνοίας, ἠκούσθησαν ἀνοίκειοι ἀπόψεις
τινές περί τοῦ τρόπου προσελεύσεως εἰς τά Ἄχραντα Μυστήρια, εἶναι ἀδύνατον εἰς ἡμᾶς
νά παραμείνωμεν ἄφωνοι καί ἀμέτοχοι ἐνώπιον μιᾶς τοιαύτης ἀμφισήμου καταστάσεως,
ἀδρανοῦντες πρό τῶν ἐξελίξεων καί τῶν κατά Πολιτείαν σχετικῶν ρυθμίσεων καί ἀπαγορεύσεων.
Ὑπηκούσαμεν εἰς τάς προτροπάς τῶν ὑγιειονομικῶν
καί πολιτικῶν ἀρχῶν, καί, ὡς εἰκός, ὑπακούομεν, μέχρις, ὅμως, τοῦ σημείου καθ᾽ ὅ
οὐ θίγεται ἡ οὐσία καί τό κέντρον τῆς πίστεως ἡμῶν. Ἡ συγκατάβασις τῆς Ἐκκλησίας
φθάνει μέχρι Σταυροῦ, ἀρνεῖται, ὅμως, τήν κατάβασιν ἐξ αὐτοῦ, ἐξ ὑπακοῆς πρός τάς
ἀρχάς καί τάς ἐξουσίας τοῦ κόσμου τούτου, ὅταν ἀμφισβητῆται τό Μυστήριον τῶν μυστηρίων
τῆς ζωῆς της, ἡ Θεία Εὐχαριστία.
καί πολιτικῶν ἀρχῶν, καί, ὡς εἰκός, ὑπακούομεν, μέχρις, ὅμως, τοῦ σημείου καθ᾽ ὅ
οὐ θίγεται ἡ οὐσία καί τό κέντρον τῆς πίστεως ἡμῶν. Ἡ συγκατάβασις τῆς Ἐκκλησίας
φθάνει μέχρι Σταυροῦ, ἀρνεῖται, ὅμως, τήν κατάβασιν ἐξ αὐτοῦ, ἐξ ὑπακοῆς πρός τάς
ἀρχάς καί τάς ἐξουσίας τοῦ κόσμου τούτου, ὅταν ἀμφισβητῆται τό Μυστήριον τῶν μυστηρίων
τῆς ζωῆς της, ἡ Θεία Εὐχαριστία.
Εἰς τήν ζωήν τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι γνωστόν
τοῖς πᾶσιν ὅτι αὐθεντικός ἑρμηνευτής τῶν Εὐαγγελικῶν καί Ἀποστολικῶν προτροπῶν καί
νοημάτων, οὐ μήν ἀλλά καί τοῦ πνεύματος καί τοῦ γράμματος τῶν Θείων καί Ἱερῶν Κανόνων,
ὑπάρχει ἡ Ἱερά Παράδοσις, συνυφασμένη ἀρρήκτως μετά τῆς καθ᾽ ἡμέραν ἐκκλησιαστικῆς
πρακτικῆς καί κενωτικῆς ἐμπειρίας. Προσφεύγοντες εἰς αὐτήν τήν καθηγιασμένην πρᾶξιν
τῆς Ἐκκλησίας, βλέπομεν καί ἀδιαψεύστως διαπιστοῦμεν ὅτι αὕτη ζῇ ἐν τῷ κόσμῳ διά
τῆς Θείας Εὐχαριστίας καί ἐν τῇ Θείᾳ Εὐχαριστίᾳ, ἤ, ἄλλως, ἡ Θεία Εὐχαριστία εἶναι
ἡ ἀποκάλυψις καί ἡ βίωσις τοῦ θεανδρικοῦ μυστηρίου τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος,
ὁ «ἀοράτως συνών», «ὁ προσφέρων καί προσφερόμενος καί διαδιδόμενος», δίδωσιν ἡμῖν
ἐν τῇ Εὐχαριστίᾳ τό ἄχραντον σῶμα καί τό τίμιον Αὐτοῦ αἷμα, καθιστῶν ἡμᾶς «βασιλείας
οὐρανῶν πλήρωμα».
τοῖς πᾶσιν ὅτι αὐθεντικός ἑρμηνευτής τῶν Εὐαγγελικῶν καί Ἀποστολικῶν προτροπῶν καί
νοημάτων, οὐ μήν ἀλλά καί τοῦ πνεύματος καί τοῦ γράμματος τῶν Θείων καί Ἱερῶν Κανόνων,
ὑπάρχει ἡ Ἱερά Παράδοσις, συνυφασμένη ἀρρήκτως μετά τῆς καθ᾽ ἡμέραν ἐκκλησιαστικῆς
πρακτικῆς καί κενωτικῆς ἐμπειρίας. Προσφεύγοντες εἰς αὐτήν τήν καθηγιασμένην πρᾶξιν
τῆς Ἐκκλησίας, βλέπομεν καί ἀδιαψεύστως διαπιστοῦμεν ὅτι αὕτη ζῇ ἐν τῷ κόσμῳ διά
τῆς Θείας Εὐχαριστίας καί ἐν τῇ Θείᾳ Εὐχαριστίᾳ, ἤ, ἄλλως, ἡ Θεία Εὐχαριστία εἶναι
ἡ ἀποκάλυψις καί ἡ βίωσις τοῦ θεανδρικοῦ μυστηρίου τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος,
ὁ «ἀοράτως συνών», «ὁ προσφέρων καί προσφερόμενος καί διαδιδόμενος», δίδωσιν ἡμῖν
ἐν τῇ Εὐχαριστίᾳ τό ἄχραντον σῶμα καί τό τίμιον Αὐτοῦ αἷμα, καθιστῶν ἡμᾶς «βασιλείας
οὐρανῶν πλήρωμα».
Ἐν τῷ πνεύματι καί ἐν τῷ φρονήματι τούτῳ,
ἐπικοινωνοῦμεν μετά τῆς λίαν ἡμῖν ἀγαπητῆς Ὑμετέρας Μακαριότητος, προσεπιδηλοῦντες
ἐνσυνειδήτως ὅτι οὐδόλως προτιθέμεθα νά ἀποστῶμεν ἐκ τῶν κληροδοτηθέντων πᾶσιν ἡμῖν
ὑπό τῶν μακαρίων Πατέρων ἡμῶν. Ἐνώπιον τῶν διαμορφουμένων συνθηκῶν, ἐπιθυμοῦμεν
νά ἐνωτισθῶμεν τόν ἀδελφικόν Ὑμῶν λογισμόν καί τάς σκέψεις, ὥστε, ἀπό κοινοῦ νά
πορευθῶμεν εἰς τήν ποιμαντικήν ἀντιμετώπισιν τῶν ἀμφισβητήσεων τοῦ καθιερωμένου
τρόπου μεταδόσεως τῆς Θείας Κοινωνίας.
ἐπικοινωνοῦμεν μετά τῆς λίαν ἡμῖν ἀγαπητῆς Ὑμετέρας Μακαριότητος, προσεπιδηλοῦντες
ἐνσυνειδήτως ὅτι οὐδόλως προτιθέμεθα νά ἀποστῶμεν ἐκ τῶν κληροδοτηθέντων πᾶσιν ἡμῖν
ὑπό τῶν μακαρίων Πατέρων ἡμῶν. Ἐνώπιον τῶν διαμορφουμένων συνθηκῶν, ἐπιθυμοῦμεν
νά ἐνωτισθῶμεν τόν ἀδελφικόν Ὑμῶν λογισμόν καί τάς σκέψεις, ὥστε, ἀπό κοινοῦ νά
πορευθῶμεν εἰς τήν ποιμαντικήν ἀντιμετώπισιν τῶν ἀμφισβητήσεων τοῦ καθιερωμένου
τρόπου μεταδόσεως τῆς Θείας Κοινωνίας.
Ἐφ᾽ οἷς καί πόθῳ Χριστοῦ καί φιλήματι ἁγίῳ
περιπτυσσόμενοι τήν Ὑμετέραν σεβασμιοπόθητον Μακαριότητα, διατελοῦμεν Αὐτῆς ἀγαπητός
ἀδελφός, συλλειτουργός καί συγκοινωνός ἐν τῷ ἑνί καί κοινῷ Ποτηρίῳ, ἐξ οὗ πίοντες,
οὐ μή διψήσωμεν εἰς τόν αἰῶνα. Ἀμήν!»
περιπτυσσόμενοι τήν Ὑμετέραν σεβασμιοπόθητον Μακαριότητα, διατελοῦμεν Αὐτῆς ἀγαπητός
ἀδελφός, συλλειτουργός καί συγκοινωνός ἐν τῷ ἑνί καί κοινῷ Ποτηρίῳ, ἐξ οὗ πίοντες,
οὐ μή διψήσωμεν εἰς τόν αἰῶνα. Ἀμήν!»
Ἐν τοῖς Πατριαρχείοις,
τῇ 1ῃ Ἰουνίου 2020
τῇ 1ῃ Ἰουνίου 2020
Ἐκ τῆς Ἀρχιγραματείας
Τι έχουν να πουν όλοι αυτοί που μόνο να κατηγορούν το Πατριαρχείο ξέρουν, μετά την εμπνευσμένη απόφαση του Πατριάρχου μας κυρίου Βαρθολομαίου, για μια κοινή φωνή και απόφαση σχετικά με όσα ακούστηκαν για το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας; Για μια φορά ακόμα, το Ιερό Κέντρο της Ορθοδοξίας μας, η Μεγάλη Εκκλησία, έδειξε ότι αποτελεί τον ενωτικό και συντονιστικό κρίκο όλης της κατά Ανατολάς Ορθοδόξου Εκκλησίας του Χριστού. Το Πατριαρχείο μας που ξέρει να αφουγκράζεται, μιλά όταν εκείνο κρίνει και μάλιστα εκ μέρους όλης της Εκκλησίας, ύστερα από κοινή απόφαση. Που βλέπουν οι δήθεν "ορθόδοξοι" τον παπισμό; Που βλέπουν οι "γνήσιοι χριστιανοί" τον "πάπα" της ανατολής, όπως αναίσχυντα κατηγορούν τον Πατριάρχη μας και Ύπατο του Γένους μας κύριο Βαρθολομαίο; Παναγιώτατε προχωρήστε. Είστε ο πατέρας και ο θεματοφύλακας των ιερών και των οσίων της Εκκλησίας και του Γένους μας. Όλοι μας είμαστε στο πλευρό σας. Ο Θεός να σας μακροημερεύει και να σας ευλογεί.
Τίποτε και από κανέναν δεν ακούστηκε "για το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας", σεβαστέ π. Ιωακείμ.
Τους πολιτικούς άρχοντες και γενικότερα τους θύραθεν, ουδόλως τους απασχολεί "το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας", δηλ. το τι πιστεύει η Ορθόδοξη Εκκλησία για το συγκεκριμένο Μυστήριο. Η θεολογία του Μυστηρίου (η εν Αγίω Πνεύματι μεταβολή των Τιμίων Δώρων σε Σώμα και Αίμα Χριστού και η μετάδοση δι' Αυτών στους πιστούς των λυτρωτικών και θεωτικών ενεργειών που απορρέουν από τη Σταυρική Θυσία του Χριστού) είναι καθαρά εσωτερική υπόθεση της λατρευτικής κοινότητας ημών των πιστών. Εμάς μας αφορούν και μας ενδιαφέρουν. Τους άλλους ποσώς.
Αυτό που ενδιαφέρει τους άλλους είναι, όχι "το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας" καθεαυτό (η θεολογία του), αλλά ο συγκεκριμένος ΤΡΟΠΟΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ των Αχράντων Μυστηρίων στους πιστούς, μέσω του κοινού κοχλιαρίου, το οποίο εισέρχεται διαδοχικά σε πολλά στόματα, καθώς και του κοινού μάκτρου, με το οποίο σκουπίζονται διαδοχικά πολλά στόματα και με δεδομένη την επιστημονική γνώση ότι ο κορωνοϊός μεταδίδεται μέσω σταγονιδίων σιέλου.
Ας μην συγχέουμε λοιπόν το Μυστήριο καθεαυτό, με τον τρόπο μετάδοσής του, όπως ατυχώς έχει γίνει κατά κόρον το τελευταίο διάστημα.
Όμως το θέμα του τρόπου μετάδοσης απασχολεί όχι μόνο τους θύραθεν, αλλά και τους εντός της ποίμνης της Εκκλησίας. Αυτά λοιπόν που οφείλουμε να συζητήσουμε και να ξεκαθαρίσουμε είναι τα εξής:
1. Εάν και κατά πόσο ο τρόπος μετάδοσης συνδέεται με την ουσία του Μυστηρίου, ή εάν αποτελεί απλώς εξωτερικό, τεχνικής φύσεως, στοιχείο, που μπορεί να υπόκειται σε τροποποιήσεις, χωρίς να επηρεάζεται το Μυστήριο.
2. Εάν οι μαρτυρίες από την λειτουργική εμπειρία και την Παράδοση της Εκκλησίας συνηγορούν πως, λόγω της μυστηριακής μεταβολής που υφίστανται τα Τίμια Δώρα, καθίστανται απρόσβλητα από μικροοργανισμούς, ή, εάν όχι, εάν τουλάχιστον οι μικροοργανισμοί στερούνται της λοιμογόνου τους ισχύος. Με απλά λόγια, εάν η χάριτι μεταβολή του τρόπου ύπαρξης του Οίνου και του Άρτου (που υπάρχουν έπειτα από την μεταβολή και ως Σώμα και Αίμα Χριστού, πραγματικά και όχι συμβολικά) συνεπάγεται υποχρεωτικά και άρση των όρων της φύσεως σχετικά με την φυσική-υλική υπόσταση του ψωμιού και του κρασιού.
Αυτά είναι, νομίζω, τα θεολογικά ερωτήματα που ανακύπτουν εξ αφορμής του ΤΡΟΠΟΥ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ και όχι οιαδήποτε ανάγκη επαναδιατύπωσης της θεολογίας της Εκκλησίας περί του Μυστηρίου της θ. Ευχαριστίας καθεαυτού.
Εάν συμφωνήσουμε, ως εκκλησιαστικό Σώμα, σε αυτόν τον καθορισμό του πλαισίου συζήτησης, μπορούμε εν συνεχεία να προχωρήσουμε και σε ουσιαστική ανταλλαγή απόψεων, τόσο σε επίπεδο συνοδικό (τοπικό και διορθόδοξο), όσο και μεταξύ των απλών πιστών.
Θέλω να ελπίζω πως έτσι περίπου εννοεί το όλο θέμα και ο Πατριάρχης, αν και η αναφορά του σε "ανοίκειες απόψεις" αφήνει αρκετές αμφιβολίες γι' αυτό.
Τα θερμά μου συγχαρητήρια.
Πιάσατε ακριβώς και σε όλη του την έκταση το πρόβλημα που ανέκυψε λογω της πανδημίας.
Καιρός για γόνιμο διάλογο και διάκριση της ουσίας από την ανωφελη τυπικότητα.
Μπράβο.