Ο Κωνσταντίνος Καβάφης μπορεί να είναι ο παγκόσμιος ποιητής με την μεγαλύτερη αναγνωσιμότητα, αλλά στη ζωή του, είχε δύο σημεία αναφοράς που τον καθόρισαν ως δημιουργό και προσωπικότητα. Η Αλεξάνδρεια ως γενέτειρα και η Κωνσταντινούπολη ως εφηβική εμπειρία, σφράγισαν την γήινη και πνευματική πορεία του, προς τον ιδεατό και ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόταν τη Ζωή!
Βουτούσε την αιχμηρή σαρκαστική του πένα, στο μελανοδοχείο των Θεών και των Δαιμόνων, γι αυτό και μέχρι σήμερα αισθάνεσαι πως σου βγάζει περιπαικτικά τη γλώσσα, ωσάν να καγχάζει για τα ανούσια και μηδαμινά των ανθρώπων όταν τα υπερεκτιμούν εις βάρος των υψηλών ιδανικών!
Αυτόν τον Αλεξανδρινό και συνάμα Κωνσταντινουπολίτη Ποιητή, η Ελληνική Κοινότητα Νεοχωρίου, της Πόλης των Πόλεων, τον τίμησε με τρισάγιο και στη συνέχεια με διάλεξη σύμφωνα με το πρόγραμμα που είχε οργανώσει.
Η μεγάλη τιμή για την Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας, προήλθε κυρίως, από την πρόταση της Ελληνικής Κοινότητας Νεοχωρίου να αναλάβει την επίσημη ομιλία για τον Κωνσταντίνο Καβάφη ο Πρόεδρος της ΕΚΑ κ. Ανδρέας Βαφειάδης.
Μια ιδιαίτερη τιμή για τον ίδιο, αλλά και για όλο τον Αιγυπτιώτη Ελληνισμό, καθώς κατά την μετάβασή του εκεί εκπροσωπούσε την Αλεξανδρινή Παροικία, το παρελθόν, το παρόν και την πολύχρονη ιστορία της πόλης που γέννησε τον τιμώμενο ποιητή.
Ο Πρώην Πρόεδρος της Κοινότητας Νεοχωρίου κ. Παντελεήμονας Βίγκας, προσωπικότητα αξιοσέβαστη, περικοσμημένος από τον Πάπα και Πατριάρχη Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ., Θεόδωρο Β΄, αλλά και πλήθος άλλων τιμών και διακρίσεων στο βίο του, ήταν ο εμπνευστής αυτής της ποιητικής τελετουργίας και με την αμέριστη στήριξη του νυν Προέδρου κ. Νικόλαου Καλαμάρη, του Επιτρόπου Εκκλησιών κ. Μιχάλη Χανούτογλου και όλων των Μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της προβεβλημένης Ρωμαίικης Κοινότητας, έπραξαν τα μέγιστα για την διοργάνωση της εξαιρετικά επιτυχημένης εκδήλωσης που τελέσθηκε στο Νεοχώρι το Σάββατο 26ης Απριλίου 2025.
Πριν όμως οδηγηθούμε στην ομιλία της εκδήλωσης, τελέσθηκε Εσπερινός στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου του Παναγίου Τάφου στο Νεοχώρι, όπου εκεί προεξήρχε η μορφή του Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Φαναρίου κ. Αγαθαγγέλου, Γενικού Διευθυντού της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, συλλειτουργούντων των Μητροπολιτών: Κυδωνιών κ. Αθηναγόρα – Επόπτου Περιφερείας Βοσπόρου, καθώς και του Αρχιμανδρίτου κ. Τιμόθεου Ραιλάκη Βρανά, του Πρωτοπρεσβύτερου κ. Κωνσταντίνου Βαρθολομαίου – Γενικού Αρχιερατικού Επιτρόπου και του ιερέως κ. Ευάγγελου Γρηγοριάδη.
Με το πέρας Εσπερινού, άπαντες κατευθυνθήκαμε στον παραδίπλα χώρο της Παναγίας Κουμαριώτισας της Κοινότητας Νεοχωρίου, όπου στον κήπο με την απαράμιλλη αισθητική, το πλήθος των παρισταμένων Ρωμιών κατέκλυσε περιμετρικά την προτομή του Κωνσταντίνου Καβάφη για να τελεσθεί το Ιερό Τρισάγιο.
Οι προαναφερθέντες Αρχιερείς και Πατέρες του Πατριαρχικού Θρόνου, απέδωσαν τους βυζαντινούς ύμνους της επιμνημόσυνης δεήσεως, με δεινή φωνητική εκφραστικότητα δημιουργώντας κατάνυξη στους συμμετέχοντες πέριξ της αγαλματένιας μορφής του αλεξανδρινού ποιητή, ενώ στα μάτια όλων μας εκείνη τη στιγμή ένιωθες πως η άψυχη λευκότητα καθίστατο έμψυχη οντότητα.
Η αποστολή της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας παρίστατο, με τον Πρόεδρο κ. Ανδρέα Βαφειάδη, τον Αναπληρωτή Γενικό Γραμματέα κ. Δημήτριο Κάβουρα, τον Κοινοτικό Επίτροπο κ. Βασίλειο Ζουέ, και με την Γενική Γραμματέα της ΕΚΚ κα. Βίλλυ Πολίτη, Ζουέ. Το ρεπορτάζ κάλυπτε ο αρχισυντάκτης του «Αλεξανδρινού Ταχυδρόμου» κ. Γρηγόρης Χαλιακόπουλος.
Ο έχων το γενικό πρόσταγμα Επίτιμος Πρόεδρος κ. Παντελεήμων Βίγκας, μόλις οι Άγιοι Πατέρες τέλεσαν το Τρισάγιο, προέτρεψε τον κ. Γρηγόρη Χαλιακόπουλο να διαβάσει ένα ποίημα του Καβάφη, εις μνήμη του παγκόσμιου ποιητή, κι εκείνος επέλεξε το «Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον». Στη συνέχεια προέτρεψε άλλους δύο, και η επιθυμία του κ. Βίγκα πραγματώθηκε ευθύς αμέσως, καθώς μία κυρία διάβασε στα αγγλικά και ο κ. Μιχάλης Χανούτογλου στα τουρκικά.
Η επιμνημόσυνη δέηση μέσω της οποίας υμνήθηκε και τιμήθηκε ο Αλεξανδρινός ως προς την γενέτειρα και Κωνσταντινουπολίτης ως προς την καταγωγή Κωσταντίνος Καβάφης, υπενθύμησε σε όλους μας την αξία και το μέγεθος της διεθνούς και παγκόσμιας εμβέλειας του ποιητή.
Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές, η δε οργάνωση και αρχοντιά με την οποία οι Ρωμιοί της Πόλης και συγκεκριμένα της Κοινότητας Νεοχωρίου, φρόντισαν τα πάντα να είναι στην εντέλεια, αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση και αποδεικνύει εμπράκτως, ότι οι ικανοί άνθρωποι φέρουν τα επιτυχή αποτελέσματα.
Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας κ. Ανδρέας Βαφειάδης, δεν θα μπορούσε να φανταστεί καλύτερη υποδοχή σε διάλεξη για τον ποιητή Κωνσταντίνο Καβάφη, απ΄ αυτήν που του επεφύλασσε η Ελληνική Κοινότητα Νεοχωρίου Κωνσταντινουπόλεως.
Το ακροατήριο ποιοτικό, ένθερμο και ενημερωμένο για το θέμα της ομιλίας η οποία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της μνήμης του Αλεξανδρινού ποιητή, που απέκτησε μετά τον θάνατο του την παγκόσμια αναγνώριση!
Η πρόσκληση προήλθε με πρωτοβουλία του πρώην Προέδρου της Ελληνικής Κοινότητας Νεοχωρίου κ. Παντελεήμονα Βίγκα, του νυν Προέδρου κ. Νικόλαου Καλαμάρη και όλων των μελών του Κοινοτικού Συμβουλίου και περιποιεί ιδιαίτερη και ξεχωριστή τιμή για τον Πρόεδρο της Ε.Κ.Α.
Γιατί στο πρόσωπο του κ. Βαφειάδη, δεν εκπροσωπήθηκε μόνο η Κοινότητα και η Παροικία, αλλά ολόκληρος ο Αιγυπτιωτισμός της Νειλοχώρας. Άλλωστε το γεγονός ότι ο Κωνσταντίνος Καβάφης γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια, αλλά έζησε την εφηβεία του στην Πόλη, αποκτά πέραν της συμβολικής αξίας και βαθύτατη σημειολογική αναφορά.
Δια τούτο, η παρουσία του Προέδρου της Ελληνικής Κοινότητας στο βήμα του ομιλητή, συνιστά αποδοχή και εκτίμηση εκ μέρους της Κοινότητας Νεοχωρίου, προς το πρόσωπό του, προς την αποστολή και κατ΄ επέκτασιν προς την Παροικία μας.
Αυτό κατέστη αντιληπτό, από την πρώτη ημέρα που η Αλεξανδρινοί πάτησαν το πόδι τους στην Κωνσταντινούπολη.
Μέχρι να φθάσει η ώρα που ο κ. Βαφειάδης θα ξετύλιγε την ομιλία του, η φιλοξενία και η συμπεριφορά των προσκαλούντων προς τους προσκεκλημένους, ήταν συγκινητική, διατρανώνοντας κατ΄ αυτόν τον τρόπο τις άριστες σχέσεις που διέπουν τις δύο Κοινότητες.
Λίγο πριν, είχε πραγματοποιηθεί ο Εσπερινός στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου του Παναγίου Τάφου στο Νεοχώρι, ενώ στον προαύλιο χώρο της Κοινότητας είχε τελεσθεί το Τρισάγιο στη μνήμη του Αλεξανδρινού ποιητή.
Η επετειακή εκδήλωση, επρόκειτο να ολοκληρωθεί με την επίσημη συνάθροιση των Ρωμιών της Πόλης, στην αίθουσα παρουσιάσεων της Κοινότητας Νεοχωρίου με διάλεξη που είχε τίτλο: Η σύνδεση Αλεξάνδρειας – Κωνσταντινούπολης, μέσω του Καβαφικού Πνεύματος!
Παρούσα και η ΕΡΤ που εδρεύει στην Πόλη μαζί με κλιμάκιο που είχε φθάσει εξ Αθηνών, στην οποία μίλησε ο Πρόεδρος της ΕΚΑ και προβλήθηκε στις ειδήσεις.
Καταχειροκροτούμενος ανέβηκε στο βήμα ο κ. Βαφειάδης, αφού πρώτα ο Προέδρος κ. Νικόλαος Καλαμάρης χαιρέτησε τους παρευρισκόμενους Αρχιερείς και τους θεσμικούς εκπροσώπους που παρίσταντο εντός της αιθούσης.
Ακολούθως αναφέρθηκε με λόγια εγκαρδιότητας προς τον κ. Βαφειάδη και την αλεξανδρινή αποστολή που την απάρτιζαν – προεξάρχοντος του Προέδρου – ο Αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας κ. Δημήτριος Κάβουρας, ο Κοινοτικός Επίτροπος κ. Βασίλειος Ζουές, συνοδευόμενος από τη σύζυγό του και Γενική Γραμματέα της ΕΚΚ, κα. Βίλλυ Πολίτη, Ζουέ και ο αρχισυντάκτης του «Αλεξανδρινού Ταχυδρόμου» κ. Γρηγόρης Χαλιακόπουλος. Υπενθύμισε σε όλο το ακροατήριο τις αρμονικές και ένθερμες σχέσεις που έχουν δημιουργηθεί μεταξύ των δύο Κοινοτήτων και στη συνέχεια με την ξεχωριστή ευγένεια που χαρακτηρίζει τους Κωνσταντινουπολίτες, παρέδωσε τη σκυτάλη στον τιμώμενο διαλέκτη.
Ο Πρόεδρος της Ε.Κ.Α. κ. Ανδρέας Βαφειάδης, προσφωνώντας τους επίσημους θεσμικούς εκπροσώπους, ανέπτυξε με σαφήνεια την τεκμηριωμένη ομιλία του, την οποία παραθέτουμε στο σύνολό της, κάτωθι:
«Αποτελεί μεγάλη και ξεχωριστή τιμή, τόσο για μένα όσο και για τους συναδέλφους μου Κοινοτικούς Επιτρόπους το γεγονός ότι βρισκόμαστε σήμερα μαζί σας σ΄ αυτή την ξεχωριστή εκδήλωση της ιστορικής Κοινότητας Κωνσταντινουπολιτών Νεοχωρίου.
Ως Προέδρος της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας αισθάνομαι την ανάγκη και την υποχρέωση, να σας μεταφέρω τους θερμούς χαιρετισμούς της Παροικίας των Αιγυπτιωτών Ελλήνων αλλά και όλων όσων ζουν στην ιστορική χώρα του Νείλου.
Επίσης να σας εκφράσω τις ευχαριστίες μας γιατί με την πρόσκλησή σας αυτή, τιμάτε όχι μόνο εμάς αλλά και όλους τους Έλληνες της Αιγύπτου.
Ιδιαίτερα όμως θα ήθελα να ευχαριστήσω τον πρώην Πρόεδρο της Κοινότητάς σας, τον αγαπητό φίλο κ. Λάκη Βίγκα, με τον οποίο γνωριστήκαμε κατά την επίσκεψή του στην Αλεξάνδρεια, όταν τιμήθηκε από τον Πάπα και Πατριάρχη Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ. Θεόδωρο Β΄.
Τότε δημιουργήθηκε η αρχή μιας εξαίρετης φιλίας καθώς διαπιστώσαμε όλοι μας την αγάπη του κ. Λάκη Βίγκα για τον απανταχού Ελληνισμό, αλλά και την ξεχωριστή πνευματική αντίληψη που διαθέτει για μια σειρά ζητημάτων που αφορούν το μέλλον και των δύο παροικιών μας.
Και αυτή η συνεργασία καθώς και η αλληλεπίδραση που έχουμε μεταξύ μας, είναι ιδιαίτερα σημαντική γιατί ωφεληθήκαμε πολύ απ΄ τις απόψεις του τις ιδέες του και την σύγχρονη αντίληψη που έχει για την διατήρηση και ύπαρξη των ιστορικών μας κοινοτήτων.
Επίσης ιδιαίτερες ευχαριστίες θέλω να εκφράσω και προς τον νυν Πρόεδρο κ. Νικόλαο Καλαμάρη, όπως και προς όλους τους Προέδρους των Κοινοτήτων της Πόλης και τα αξιότιμα μέλη της Ελληνικής Παροικίας.
Άλλωστε το θέμα της ομιλίας μου ο Κωνσταντίνος Καβάφης ισοδυναμεί με ένα παγκόσμιο σύμβολο υψηλής πνευματικότητας που συνδέει τις δύο Μητροπόλεις του Ελληνισμού την Κωνσταντινούπολη και την Αλεξάνδρεια.
Δυο τόποι του Ελληνισμού όπου επάνω τους έχει στηριχθεί το μεγαλύτερο ιστορικό παρελθόν του Γένους μας.
Ένας ποιητής που γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια αλλά με καταγωγή την Κωνσταντινούπολη ενώ στη συνέχεια κυριάρχησε στον κόσμο του πνεύματος.
Εμείς στην Αλεξάνδρεια ισχυριζόμαστε το εξής: Μπορεί ο Μέγας Αλέξανδρος να θεμελίωσε την Αλεξάνδρεια στη γη… όμως ο Κωνσταντίνος Καβάφης την ανέβασε με τον Πήγασο της Ποίησης στα ύψη της οικουμένης.
Διόλου τυχαίο ότι στο αυτοβιογραφικό του σημείωμα ξεκινά ως εξής: «Είμαι Κωνσταντινουπολίτης την καταγωγήν, αλλά εγεννήθηκα στην Αλεξάνδρεια σ’ ένα σπίτι της οδού Σερίφ» και παρακάτω «Στην εφηβικήν μου ηλικίαν κατοίκησα υπέρ τα δύο έτη στην Κωνσταντινούπολη»
Ο δικός μας Κωνσταντίνος Καβάφης… ο δικός σας… και στη συνέχεια όλου του ανθρώπινου πνεύματος… γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου στις 29 Απριλίου 1863. Ήταν το ένατο και τελευταίο παιδί του μεγαλέμπορου βαμβακιού Πέτρου – Ιωάννου Καβάφη, με καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη.
Τα πρώτα παιδικά του χρόνια τα πέρασε στη γενέτειρά του, στην αριστοκρατική οδό Σερίφ… μέσα σ’ ένα πλούσιο περιβάλλον. με Γάλλο παιδαγωγό και Αγγλίδα τροφό. Με τον θάνατο του πατέρα του το 1870 αρχίζει η παρακμή της οικογένειάς του. Δύο χρόνια αργότερα, η μητέρα του Χαρίκλεια Καβάφη (το γένος Φωτιάδη)… υποχρεώνεται να φύγει από την Αλεξάνδρεια και να μετακομίσει με τα παιδιά της, πρώτα στο Λονδίνο και μετά στο Λίβερπουλ.
Στα έξι χρόνια της διαμονής του στην Αγγλία… ο νεαρός Κωνσταντίνος θα μάθει σε βάθος την Αγγλική γλώσσα και θα καλλιεργήσει την έμφυτη ροπή του προς τα γράμματα. Το 1878 η οικογένειά του αντιμετωπίζει εκ νέου οικονομικά προβλήματα… εξαιτίας της Κρίσης του 1873… κι έτσι επιστρέφει στην Αλεξάνδρεια. Ο δεκαπενταετής Κωνσταντίνος μελετά κατ’ οίκον και το 1881 σπουδάζει στο Εμπορικό Λύκειο «Ερμής»… ενώ τον επόμενο χρόνο, η οικογένειά του θα μετακομίσει εκ νέου… αυτή τη φορά στην Κωνσταντινούπολη, εξαιτίας των εθνικιστικών ταραχών στην Αίγυπτο… που καθιστά επισφαλή τη θέση των Ευρωπαίων. Ο αγγλικός στόλος βομβαρδίζει την Αλεξάνδρεια και η οικία Καβάφη καταστρέφεται ολάκερη.
Την περίοδο της παραμονής του στην Πόλη… εκδηλώνονται οι πρώτες συστηματικές προσπάθειές του στην ποίηση. Η ατμόσφαιρα και το τοπίο της φαίνεται να τον εμπνέουν… και αυτό διαπιστώνεται στα ποιήματά του εκείνης της εποχής.
Άλλωστε ποιος άνθρωπος των γραμμάτων και των τεχνών… δεν εμπνέεται από την Βασιλεύουσα; Την Πόλη της ιστορίας και του Ελληνισμού;
Τελικά τον Οκτώβριο του 1885… ο Καβάφης επιστρέφει στην Αλεξάνδρεια, μαζί με τη μητέρα του και τα δυο αδέλφια του, Αλέξανδρο και Παύλο. Μία από τις πρώτες αποφάσεις του είναι να αποκτήσει την ελληνική υπηκοότητα. Αρχίζει να εργάζεται πρώτα ως δημοσιογράφος και στη συνέχεια ως μεσίτης στο Χρηματιστήριο Βάμβακος.
Το 1889 προσλαμβάνεται στην Υπηρεσία Αρδεύσεων… όπου σήμερα στον χώρο εκείνο λειτουργεί το Ξενοδοχείο Μετροπόλ… και θα παραμείνει ως υπάλληλος μέχρι και το 1922.
Το 1899 φεύγει από τη ζωή η μητέρα του Χαρίκλεια… την οποία υπεραγαπούσε… γεγονός που τον τσακίζει ψυχολογικά καθώς είχαν προηγηθεί οι θάνατοι του παιδικού του φίλου Μικέ Ράλλη, του αδελφού του Πέτρου-Ιωάννη και του παππού του Γεωργάκη Φωτιάδη.
Έρχεται όμως η χρονιά του 1902 και ταξιδεύει για πρώτη φορά στην Ελλάδα και συγκεκριμένα την Αθήνα… όπου γνωρίζεται με τους ομοτέχνους του Γρηγόριο Ξενόπουλο και Ιωάννη Πολέμη. Σε μια επιστολή του αναφέρει ότι στην Αθήνα αισθανόταν… όπως ένας πιστός που πηγαίνει προσκυνητής στη Μέκκα.
Ακριβώς όπως αισθάνονται όλοι σήμερα… όταν επισκέπτονται την Αλεξάνδρεια για να επισκεφθούν την οικία του… να κοινωνήσουν με τα αποστάγματα της ποίησής του… να ταξιδέψουν στη θάλασσα που ατένιζε από την εταιρεία Αρδεύσεων ο ποιητής του Ελληνισμού και της παγκόσμιας εμβέλειας.
Τον Δεκέμβριο του 1907 εγκαθίσταται στο σπίτι της οδού Λέψιους 10… όπου και θα περάσει το υπόλοιπο της ζωής του, δημιουργώντας το σημαντικότερο τμήμα του έργου του.
Το διαμέρισμά του στον δεύτερο όροφο… θα αποτελέσει με τον καιρό… τον συνήθη τόπο συνάντησής του με λογίους της Αλεξάνδρειας… αλλά και με επισκέπτες του από την Ελλάδα.
Η μη συνήθης εκδοτική τακτική του… κάποιες ιδιορρυθμίες του χαρακτήρα του, όπως τις κατέγραφαν όσοι τον είχαν συναναστραφεί… και οι πάντα αιχμηρές αναφορές του σε πρόσωπα λογοτεχνών και σε βιβλία… άρχισαν να δημιουργούν μια αύρα θρύλου γύρω από το άτομό του.
Η δημόσια εικόνα του απέκτησε έντονα… σε κάποιες περιπτώσεις και παραμορφωτικά – χαρακτηριστικά από τις περιγραφές γνωστών συγγραφέων και ποιητών… Ελλήνων και ξένων, που τον επισκέφτηκαν, όπως ο Νίκος Καζαντζάκης, η Μυρτιώτισσα (κατά κόσμο Θεώνη Δρακοπούλου) , ο Κώστας Ουράνης, ο E.M.Forster και άλλοι φίλοι (κάποτε και εχθροί) του έργου του.
Αυτοί και πολλοί άλλοι… κατέγραψαν τις συζητήσεις τους με τον Καβάφη και τις μετέδιδαν προφορικώς ή γραπτώς. Από αναμεταδόσεις ιδιωτικών συνομιλιών αυτού του τύπου, καθώς και από αποσπάσματα σχετικών συνεντεύξεων… προέκυψε και η δημόσια ανταλλαγή εκατέρωθεν αρνητικών σχολίων μεταξύ Κωστή Παλαμά και Καβάφη… σε μια εποχή κατά την οποία η καβαφική ποίηση είχε αρχίσει να κλονίζει την παντοκρατορία του Παλαμά.
Κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα… παράλληλα με τις εμπορικές και οικονομικές δραστηριότητες των Ελλήνων της Αιγύπτου… είχε αναπτυχθεί στην Αλεξάνδρεια και στο Κάϊρο αξιόλογη πνευματική και καλλιτεχνική κίνηση… με κύρια έκφραση τις εκδόσεις κάθε είδους εντύπων και βιβλίων. Η ιδιομορφία της ποίησής του, οι ιδιορρυθμίες του χαρακτήρα του και η μονήρης ζωή του στο διαμέρισμα της οδού Λέψιους… χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα και χωρίς τηλέφωνο… συνιστούσαν μια εξαιρετική περίπτωση που παρέκκλινε από τα συνήθη πρότυπα. Με αργούς αλλά σταθερούς ρυθμούς η ποίηση του άρχισε να εξαπλώνεται… τόσο στις παροικίες της Αιγύπτου όσο και στον κυρίως ελληνικό χώρο… και να αποκτά πιστούς θαυμαστές, αλλά και φανατικούς πολέμιους.
Η συνολική ποιητική παραγωγή του έχει ταξινομηθεί εκ των υστέρων σε τέσσερις κατηγορίες: τα 154 ποιήματα του όσα δηλαδή δημοσίευσε ο ίδιος ο Καβάφης… τα «Αποκηρυγμένα» της πρώτης περιόδου του… τα «Κρυμμένα» που δεν δημοσιεύτηκαν μέχρι τον θάνατό του… και τα «Ατελή», ανολοκλήρωτα σχεδιάσματα ποιημάτων.
Το 1930 αρχίζει να υποφέρει από τον λάρυγγά του. Οι γιατροί διαπιστώνουν καρκίνο. Ο Καβάφης δεν μπορεί να μιλήσει και το 1932 υποβάλλεται σε τραχειοτομία στην Αθήνα.
Το 1933 επιστρέφει στην Αλεξάνδρεια, με την υγεία του διαρκώς να χειροτερεύει. Τον Απρίλιο του ιδίου έτους, εισάγεται στο Ελληνικό Νοσοκομείο της Αλεξάνδρειας, όπου και θα αφήσει την τελευταία του πνοή στις 29 Απριλίου, σε ηλικία 70 ετών. Θα ταφεί στον οικογενειακό τάφο των Καβάφηδων στο Ελληνικό Κοιμητήριο του Σάτμπι.
Σήμερα όμως παριστάμεθα εδώ… όχι μόνο για να τιμήσουμε τον Κωνσταντίνο Καβάφη… αλλά για να τον συναντήσουμε ξανά μέσα από το πνεύμα του, να νιώσουμε τη φωνή του να μας μιλά, να τον ακούσουμε να ψιθυρίζει τις αλήθειες που άγγιξαν γενιές και γενιές.
Ο Καβάφης δεν ήταν απλώς ένας ποιητής. Ήταν ένας ακούραστος παρατηρητής της ανθρώπινης ψυχής… ένας άνθρωπος που κοίταξε τη ζωή κατάματα, χωρίς ωραιοποιήσεις. Μίλησε για τις ήττες μας, τις μικρές και μεγάλες προσδοκίες μας… τις στιγμές της αυτογνωσίας, όταν αναμετριόμαστε με τον ίδιο μας τον εαυτό. Και το έκανε με έναν τρόπο που μοιάζει να μας διαβάζει από μέσα.
Πόσο αληθινός ακούγεται όταν λέει: «Σαν βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη, να εύχεσαι να ‘ναι μακρύς ο δρόμος». Μας δίδαξε πως η αξία βρίσκεται στο ταξίδι, όχι στον προορισμό. Πως κάθε εμπειρία, κάθε δυσκολία, κάθε πάθος ή λάθος… χτίζει τον άνθρωπο που τελικά γινόμαστε.
Μέσα από τους στίχους του… ο Καβάφης γίνεται ο καθρέφτης μας. Γινόμαστε όλοι εμείς οι Αντώνιοι που αποχαιρετούμε την Αλεξάνδρεια που χάνουμε. Είμαστε οι ψυχές που μένουν εγκλωβισμένες σε αόρατα τείχη. Είμαστε, όμως και αυτοί… που ανακαλύπτουν την ομορφιά της στιγμής, της πιο ανθρώπινης και τρυφερής αλήθειας.
Κι αν σήμερα τον θυμόμαστε με συγκίνηση… είναι γιατί δεν μας άφησε μόνο ποίηση. Μας άφησε ένα φως! Ένα φως που μας ψιθυρίζει πως η ζωή, με τις χαρές και τις λύπες της, είναι πολύτιμη… ακριβώς επειδή είναι αληθινή!
Ας κρατήσουμε λοιπόν τον Καβάφη μέσα μας. Όχι σαν μνήμη του παρελθόντος, αλλά σαν συνοδοιπόρο στη δική μας πορεία.
Γιατί, όπως μας δίδαξε… η Ιθάκη πάντα θα μας περιμένει. Κι η αξία θα βρίσκεται πάντα στον δρόμο.
Κυρίες και κύριοι
Αξιότιμοι και Αγαπητοί φίλοι
Η Αλεξάνδρεια και η Κωνσταντινούπολη μπορεί να είχαν διαφορετική ιστορική διαδρομή μέσα στους αιώνες… αλλά είχαν μια κοινή συνισταμένη!
Αυτή… που οδηγούσε στη διατήρηση του ελληνικού πνεύματος και την προβολή του σε παγκόσμιο επίπεδο. Υπήρξαν δύο μητροπόλεις του φωτός και της προόδου!
Στην Αλεξάνδρεια είχαμε την τιμή να δημιουργηθεί μια Παροικία μεγάλη… η οποία αριθμούσε χιλιάδες παροίκων… τους οποίους όμως συνέδεε μεταξύ τους μια κοινή μοίρα προέλευσης και καταγωγής.
Από την Πόλη και τα παράλια της Μικράς Ασίας… τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου μέχρι και το νοτιότερο άκρο του… πολλοί Έλληνες λόγω συνθηκών των διαφόρων εποχών… εγκαταστάθηκαν στη φιλόξενη χώρα του Νείλου με τους περισσότερους εξ αυτών να ριζώσουν στην Αλεξάνδρεια.
Με την παρουσία τους εκεί… βοήθησαν στην αναβάθμιση του ελληνικού πνεύματος… προώθησαν τα ιδεώδη του Ελληνισμού… υπερασπίστηκαν τις αρχές και τις αξίες του ανθρωπισμού… και μαζί με τους ντόπιους Αλεξανδρινούς… δημιούργησαν τη μαγιά για να μπορέσει ο Αιγυπτιωτισμός να αναβαθμιστεί ακόμα περισσότερο και να εμπλουτιστεί με καινούργιες πνευματικές εμπειρίες.
Κατά κάποιος τρόπο… μπορούμε να ισχυριστούμε ότι οι δυο πόλεις με την τεράστια πολιτισμική ιστορία… συνέδραμαν η μια την άλλη καθώς τα Γράμματα, οι Τέχνες, οι Επιστήμες και κυρίως η Θρησκευτική Πίστη… ισχυροποιήθηκαν μέσα από αυτή την αλληλεπίδραση.
Γνωρίζουμε όλοι τον υψηλό πολιτισμό και τα επιτεύγματα που είχαν κατορθώσει να έχουν οι Έλληνες της Πόλης και της Μικράς Ασίας, από αρχαιοτάτων χρόνων… με την φιλοσοφία τους, την επιστημονική τους κατάρτιση και τα υψηλά ιδανικά τους… τα οποία παρέμειναν μέσα στον αδηφάγο χρόνο ως σταθερές αξίες μέχρι και σήμερα. Η Αλεξάνδρεια υποδεχόμενη όλους αυτούς τους συμπατριώτες μας… απέκτησε περισσότερη λάμψη…και σήμερα μπορούμε με κάθε ειλικρίνεια να πούμε… ότι ο Ελληνισμός της Αιγύπτου οφείλει πολλά στον Ελληνισμό της Πόλης, της Μικράς Ασίας και των Νήσων του Αιγαίου.
Επομένως είμαστε δύο πόλεις αδελφές ιστορικά και συναισθηματικά… παρότι οι ελληνικοί πληθυσμοί και των δυο μας πόλεων… βρίσκονται σήμερα στα χαμηλότερα επίπεδα.
Όμως η ανάγκη να διατηρήσουμε τις μνήμες μας και τις παρακαταθήκες των προγόνων μας… βρίσκονται στα υψηλότερα επίπεδα… καθώς όσοι λιγότεροι μένουμε, τόσο οι υποχρεώσεις και τα καθήκοντά μας αυξάνονται.
Αγαπητοί φίλοι…
Πριν ολοκληρώσω την ομιλία μου…θα ήθελα να σας μεταφέρω νοερά στα δικά μας μέρη… στην δική μου πατρίδα και των συναδέλφων μου.
Η Αλεξάνδρεια η γενέτειρά μας… μπορεί να λάμπει απ΄ την φήμη του Καβάφη, αλλά υπάρχει και μια άλλη συνισταμένη του αλεξανδρινού πολιτισμού.
Και αυτοί αφορά τους ζώντες Αλεξανδρινούς… μέσα απ αυτά που κληρονομήσαμε απ΄ τους Μεγάλους Ευεργέτες προγονούς μας… τα σχολεία μας, τις εκκλησίες μας, τα ιδρύματά μας, και τα ιστορικά κληροδοτήματά μας.
Βασικός μου στόχος… τόσο δικός μου όσο και των συναδέλφων μου… είναι να κατορθώσουμε να δώσουμε προοπτική στην Ελληνική Κοινότητα έτσι ώστε το χαμηλό πληθυσμιακά μέγεθος των Ελλήνων στην Αλεξάνδρεια να μην αποδυναμώσει ψυχολογικά την παροικία μας.
Η ιστορία των Αιγυπτιωτών είναι σπουδαία και η παρουσία του Ελληνισμού διαχρονική. Αλίμονο αν παραδώσουμε τα «όπλα» σε μια εποχή… κατά την οποία η ελληνική διασπορά σε παγκόσμιο επίπεδο αντιμετωπίζει προβλήματα.
Θέλουμε να συνεχιστούν τα ήθη μας οι παραδόσεις μας οι μύθοι που μας έπλασαν και οι ιστορίες που μας μεγάλωσαν.
Δίχως ελπίδα δεν οδηγείται ο άνθρωπος πουθενά. Αυτή την ελπίδα επιθυμώ να απλώσω στις καρδιές, τις ψυχές και τη σκέψη, των συμπαροίκων μου και όχι μόνο.
Μπορεί να έχουμε μείνει λίγοι στην παροικία μας… αλλά σεβόμαστε το παρελθόν μας και γι΄ αυτό απαιτείται να έχουμε παρόν και μέλλον! Επομένως δεν έχουμε άλλη επιλογή απ΄ το να δώσουμε αυτό τον αγώνα… και το γεγονός ότι σήμερα βρίσκομαι ανάμεσά σας… αυτό μου δίνει δύναμη κουράγιο και ισχυροποιεί την ελπίδα μου πως μαζί μπορούμε οι δύο Μητροπόλεις του Ελληνισμού να τα καταφέρουμε!!!
Το ζήτημα δεν είναι πόσοι μείναμε… αλλά τι διατηρούμε!
Το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας είναι μια νησίδα της Ορθοδοξίας που εκ των πραγμάτων θα συνεχίσει να υπάρχει και να αποτελεί πόλο έλξης επισκεπτών σε μόνιμη βάση. Το ιστορικό μας Τετράγωνο όπου εκεί βρίσκονται επί δεκαετίες τα σχολεία μας και τα γραφεία μας, καθιστούν τον χώρο αυτό ως τη δεύτερη νησίδα του Ελληνικού Πολιτισμού.
Βασικός σκοπός μας είναι να οδηγηθούμε σε κατευθύνσεις που θα παρέχουν ωφελιμότητα και θα προασπίζουν τα συμφέροντα της μικρής μας κοινωνίας.
Απλώνουμε τα χέρια στους συμπατριώτες μας της ιστορικής Βασιλεύουσας και σας εκφράζουμε τις βαθιές ευχαριστίες μας αφενός μεν για την τιμή που μας κάνατε και αφετέρου για το γεγονός ότι υπάρχετε ακόμα κι έτσι μας δίνετε δύναμη και κουράγιο να συνταξιδεύουμε με το ίδιο σκαρί του απανταχού Ελληνισμού.
Πριν κλείσω την ομιλία μου την ομιλία μου θα ήθελα να σας εκφράσω την χαρά και την τιμή που αισθάνομαι γι αυτή την αρχή που πραγματοποιήθηκε σήμερα, μεταξύ των δύο Κοινοτήτων μας.
Η συνεργασία μας πλέον αποτελεί μια παρακαταθήκη για το μέλλον
και ένα δεδομένο επάνω στο οποίο θα θεμελιώσουμε τα επόμενα βήματα των αδελφικών μας σχέσεων.
Είναι αλήθεια ότι έχουμε μείνει λίγοι και στις δυο ιστορικές πόλεις του Ελληνισμού και της ορθοδοξίας.
Όμως η γνωριμία που επήλθε μεταξύ των Παροικιών μας καθιστά το έργο μας πιο εύκολο γιατί προσδίδει σε όλους μας ελπίδα, κουράγιο, δύναμη και αισιοδοξία ότι όλοι μαζί ως ένας Άνθρωπος μια οικογένεια, θα καταφέρουμε να συνεργαζόμαστε για το καλό και την προοπτική των Κοινοτήτων μας.
Σας ευχαριστώ»
Θερμότατη η αποδοχή των ειπωθέντων δια στόματος κ. Βαφειάδη, ο δε αντίκτυπος που είχε στο ακροατήριο από την τεκμηριωμένη ομιλία του, επιβραβεύτηκε με το συνεχές και δυνατό χειροκρότημα σφραγίζοντας την επιτυχημένη διάλεξη με τον καλύτερο τρόπο.
Σειρά είχε η κα. Υβόννη Βίγκα – κόρη του κ. Παντελεήμονα Βίγκα – με το αρχοντικό της χαμόγελο να μεταφράσει εις την τουρκική, τον λόγο του κ. Βαφειάδη, εισπράττοντας και αυτή το γενναιόδωρο χειροκρότημα του κοινού.
Με τα χαμόγελα της ικανοποίησης να απλώνονται σε διοργανωτές, προσκεκλημένους και παρευρισκόμενους, ήρθε και η στιγμή της ψυχαγωγίας. Κι έτσι βάσει του προγράμματος, δύο δεινοί καλλιτέχνες προσέφεραν με τις θεσπέσιες νότες τους, την αναγκαία μουσική ευφορία με τα επιλεγμένα άσματα που τραγούδησαν στην κατάμεστη αίθουσα.
Με το πέρας της εκδήλωσης και τα χαμόγελα διάπλατα στα πρόσωπα των παρισταμένων, συνεχάρησαν όλοι τον Πρόεδρο της Ε.Κ.Α. κ. Βαφειάδη για την κατατοπιστική και εμπεριστατωμένη ομιλία του.
Ακολούθησαν τα συγχαρητήρια και προς τους δυο καλλιτέχνες, καθώς και αυτοί προσέδωσαν στο όλο τελετουργικό της επετειακής μνήμης, την καλλιτεχνική χροιά που απαιτούσε η εορτή.
******
ΤΟ ΔΕΙΠΝΟ ΣΤΗΝ ΑΙΘΟΥΣΑ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ
Και ως είθισται, όλα τα καλά στη ζωή πρέπει να κλείνουν και καλά.
Γι΄ αυτό η Κοινότητα Νεοχωρίου προσκάλεσε άπαντες να παρευρεθούν στην αίθουσα του Αγίου Νικολάου Νεοχωρίου, όπου εκεί πραγματοποιήθηκε δείπνο με επίσημους προσκεκλημένους την αλεξανδρινή αποστολή.
Ακούστηκαν όμορφα λόγια απ΄ όλες τις πλευρές. Εκατέρωθεν ειπώθηκαν ευχές, εκφράστηκαν αμοιβαίες υποσχέσεις για περαιτέρω συνεργασία και επιβεβαιώθηκε για ακόμα μια φορά ότι αρκεί και μόνο μια συνάντηση – όπως αυτή του κ. Παντελεήμονα Βίγκα, όταν το 2022 περικοσμήθηκε από τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας, και συναντήθηκε τότε, με τον Πρόεδρο της Ε.Κ.Α. – για να θεμελιωθεί η βάση μιας αδελφικής πλέον συνεργασίας.
Αυτή που εμπράκτως αποτυπώθηκε το Σάββατο της 26ης Απριλίου 2025, στην Κοινότητα Νεοχωρίου Κωνσταντινούπολης.
Ο Προέδρος κ. Ανδρέας Βαφειάδης προσέφερε αναμνηστικά δώρα τιμής και εκτίμησης προς τον Πανιερώτατο Μητροπολίτη Φαναρίου κ. Αγαθάγγελο, Γενικό Διευθυντή της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, στον Μητροπολίτη Κυδωνίων κ. Αθηναγόρα, στον Άρχοντα και πρώην Πρόεδρο κ. Παντελεήμονα Βίγκα, τον νυν Πρόεδρο κ. Νικόλαο Καλαμάρη, την Πρόεδρο της Κοινότητας Αγίου Νικολάου κα. Παρασκευή – Ρέα Καλφάογλου, τον Πρωτοπρεσβύτερο κ. Κωνσταντίνο Βαρθολομαίο – Γενικό Αρχιερατικό Επίτροπο, ο δε κ. Νικόλαος Καλαμάρης, προσέφερε αντιστοίχως δώρο ενθύμησης και ομογάλακτης αγάπης στον Πρόεδρο κ. Ανδρέα Βαφειάδη καθώς και στην παρευρισκόμενη Γενική Γραμματέα της Ε.Κ.Κ. – κας Βίλυς Ζουέ, εις ενθύμηση της παρουσίας της στην όμορφη αυτή εκδήλωση των δύο Κοινοτήτων Αλεξανδρείας και Νεοχωρίου.
Ευχάριστο σκηνικό, όταν οι σαράντα νέοι, τής εξ Αθηνών Ιερατικής Σχολής, εκτός από το “Χριστός Ανέστη” που έψαλλαν, τραγούδησαν όμορφα ελληνικά άσματα, ανυψώνοντας την ευωχία όλων σε άλλα επίπεδα. Επιπροσθέτως να αναφέρουμε την χαρούμενη στιγμή κατά την οποία δύο εορτάζοντες τα γενέθλιά τους, έσβησαν τα κεριά στις τούρτες τους και προσέφεραν γευστικές απολαύσεις στο τέλος του εξαιρετικού δείπνου!
Τόσο ο Πρόεδρος κ. Βαφειάδης, όσο και τα υπόλοιπα μέλη της αλεξανδρινής αποστολής, αποχώρησαν βαθύτατα συγκινημένοι ευχαριστώντας ενθέρμως τον κ. Παντελεήμονα Βίγκα, τον κ. Νικόλαο Καλαμάρη και όλους όσους τους υπεδέχθησαν, τους τίμησαν και τους προσέφεραν την αγάπη τους κατά την παραμονή τους στην Πόλη του Πόλεων.
