Την Κυριακή Β΄ των Νηστειών, 16 Μαρτίου 2025, καθ’ ήν εορτάζεται, μεταξύ άλλων, η μνήμη του εν Αγίοις πατρός ημών Γρηγορίου Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης του Παλαμά, ο Σεβ. Μητροπολίτης Σουηδίας και πάσης Σκανδιναυΐας κ. Κλεόπας χοροστάτησε στον Καθεδρικό Ναό Αγίου Γεωργίου Στοκχόλμης.
Στο τέλος της Θείας Λειτουργία ο Ποιμενάρχης ανέπεμψε δέηση υπέρ αναπαύσεως των προσφάτων κοιμηθέντων Ιεραρχών, του Μητροπολίτου πρ. Θεσσαλονίκης κυρού Ανθίμου και του Μητροπολίτου πρ. Παραμυθίας κυρού Τίτου.
Απευθυνόμενος στο πυκνό εκκλησίασμα, ανεφέρθη εν συντομία στην θεολογία του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά και στην αναγνωσθείσα Ευαγγελική περικοπή της θεραπείας του παραλυτικού και της πίστεως του ιδίου και των φίλων του.
Κατακλείσας, καλωσόρισε και παρουσίασε τους εκκλησιασθέντες εξ Ελλάδος, Ελλογιμ. κ. Γεώργιο Πηλιχό, συγγραφέα της μελέτης: «Άουσβιτς: Έλληνες-Αριθμός Μελλοθανάτου», καθώς και τους συνοδούς του, Εντιμ. κ. Εμμανουήλ Τουφεξή, Διευθυντή του Φιλανθρωπικού Οργανισμού Agape, και την συνεργάτιδά του Ευγεν. κ. Γεωργία Καρασαββίδου, εκ Θεσσαλονίκης, καθώς και τους δικηγόρους εξ Αθηνών κ.κ. Κωνσταντίνο και Δημήτριο Σφακιανάκη.
Αφού καλωσόρισε τους επισκέπτες, ο Ποιμενάρχης προσεκάλεσε τον κ. Πηλιχό, να κάνει σύντομη αναφορά στο εκκλησίασμα, για τους Ορθοδόξους κρατουμένους του στρατοπέδου του Άουσβιτς.
Στην προσφώνησή του, ο κ. Πηλιχός ανέφερε τα εξής: “Αγαπητοί μου, Τον Μάιο του 2019, ο Οικουμενικός Πατριάρχης μας, κ.κ. Βαρθολομαίος, περπάτησε επικεφαλής 25.000 ατόμων τη διαδρομή από το κεντρικό στρατόπεδο του Άουσβιτς μέχρι το στρατόπεδο εξόντωσης Μπίρκεναου – μια πορεία μνήμης 4,5 χιλιομέτρων. Είναι ο πρώτος Ορθόδοξος Πατριάρχης που συμμετείχε στο March of the Living, τιμώντας τη μνήμη των 1.200.000 κρατουμένων που θανατώθηκαν σε αυτό το αποκαλούμενο «εργοστάσιο θανάτου». Εκείνοι οι άνθρωποι, αθώες ψυχές, έγιναν στάχτη και καπνός, βιώνοντας έναν βάρβαρο και απάνθρωπο θάνατο – έναν θάνατο που κανένας άνθρωπος δεν αξίζει.
Στον ιερό αυτό τόπο, ένα απέραντο νεκροταφείο μεγέθους 268 γηπέδων ποδοσφαίρου, ανάμεσα στα ερείπια των κρεματορίων, ο Παναγιώτατος εκφώνησε λόγο ειρήνης και ελπίδας, που αναμεταδόθηκε από τα διεθνή ΜΜΕ, υπογραμμίζοντας τη βαθιά ανάγκη του ανθρώπου να βρίσκεται κοντά στον Θεό.
Τρεις λέξεις ξεχώρισαν στον λόγο του: «Είμαστε όλοι αδέλφια». Αυτές οι λέξεις, τόσο λιτές και ταυτόχρονα τόσο ισχυρές, συνοψίζουν την ουσία της χριστιανικής μας πίστης.
Η πλειονότητα των δολοφονηθέντων, περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι, ήταν Εβραίοι. Όμως, το Άουσβιτς δεν αποτέλεσε τόπο μαρτυρίου μόνο για αυτούς. Ανάμεσα στα θύματα υπήρξαν και χριστιανοί όλων των δογμάτων, καθώς και μέλη άλλων μειονοτήτων που το Τρίτο Ράιχ θεωρούσε «περιττά».
Σύμφωνα με τα ιστορικά αρχεία, εκτός από τους Εβραίους της Ελλάδας, στο Άουσβιτς εκτοπίστηκαν και Έλληνες Χριστιανοί Ορθόδοξοι. Οι ναζί τους συνέλαβαν είτε επειδή βοήθησαν Εβραίους, είτε επειδή θεωρήθηκαν αντιστασιακοί λόγω των πολιτικών τους πεποιθήσεων, είτε επειδή αρνήθηκαν να υπακούσουν στις διαταγές της γερμανικής κατοχής για καταναγκαστική εργασία στην Γερμανία. Αρκετοί οδηγήθηκαν στο Αουσβιτς για «παραπτώματα» ή «ανυπακοή». Η ζωή τους στο στρατόπεδο δεν διέφερε από αυτή των Εβραίων κρατουμένων: υπέστησαν την ίδια καθημερινή φρίκη – καταναγκαστική εργασία, βασανιστήρια, ιατρικά πειράματα, εκτελέσεις.
Εκτιμάται ότι περίπου 20.000 Έλληνες στάλθηκαν στη Γερμανία για καταναγκαστική εργασία.
Στα βιβλία θανάτου του Άουσβιτς, από τον Αύγουστο του 1941 έως τον Δεκέμβριο του 1943, καταγράφονται 3.508 θάνατοι Ελλήνων Χριστιανών Ορθοδόξων και Καθολικών. Μετά τον Δεκέμβριο του 1943, τα αρχεία καταστράφηκαν από τους ίδιους τους Γερμανούς, λίγο πριν από την εκκένωση του στρατοπέδου. Ωστόσο, σύμφωνα με τα ιστορικά αρχεία, ο συνολικός αριθμός των Ελλήνων Χριστιανών που έχασαν τη ζωή τους στο Άουσβιτς ανέρχεται σε 7.000 – 7.500 άτομα.
Οι τρεις λέξεις του Οικουμενικού μας Πατριάρχη, «Είμαστε όλοι αδέλφια», δεν είναι απλώς μια φράση. Είναι η ουσία της πίστης μας. Αν τις τηρούσαμε στην καθημερινότητά μας και επιδιώκαμε να ζούμε σύμφωνα με το βαθύ τους νόημα, ο κόσμος μας θα ήταν πολύ διαφορετικός. Το κακό «εγώ», που ελλοχεύει μέσα στον κάθε άνθρωπο, δεν θα μπορούσε να εκδηλωθεί με τρόπους που προκαλούν πόνο και δυστυχία.
Καθώς πλησιάζουμε στην κορύφωση του Θείου Πάθους, ας αφήσουμε αυτά τα λόγια να καθοδηγούν τις σκέψεις και τις πράξεις μας. Όχι μόνο αυτές τις ημέρες, αλλά κάθε ημέρα της ζωής μας.
Σεβασμιώτατε, σας ευχαριστώ και πάλι για την πρόσκληση και την ευκαιρία που μου δώσατε να απευθύνω αυτή τη σύντομη ομιλία.”
Ο Σεβασμιώτατος ευχαρίστησε και συνεχάρη τον κ. Πηλιχό για την ομιλία του, διεβίβασε στον ίδιο και την συνοδεία του την ευλογία και τις πατρικές ευχές της Α. Θ. Παναγιότητος, του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου και του προσέφερε την δίτομη μελέτη του, με την ανέκδοτη αλληλογραφία του Αγίου Νεκταρίου Πενταπόλεως, που εξεδόθη από την Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Ακολούθησε δεξίωσις, προς τιμήν των εξ Ελλάδος επισκεπτών, στο Μουσείο Ελληνοχριστιανικής Κληρονομιάς, στις εγκαταστάσεις του ως άνω Καθεδρικού Ναού.
The Second Sunday of Great Lent at the Stockholm Cathedral
On the Second Sunday of Great Lent, March 16, 2025, when the memory of St. Gregory Palamas, Archbishop of Thessalonica, is celebrated, His Eminence Metropolitan Cleopas of Sweden and All Scandinavia presided over the Divine Liturgy at the St. George Cathedral of Stockholm.
At the end of the Divine Liturgy, the Bishop offered a prayer for the repose of the recently departed Hierarchs, Metropolitan Anthimos former of Thessalonica and Metropolitan Titos former of Paramythia.
Addressing the packed congregation, His Eminence briefly spoke about the theology of Saint Gregory Palamas and the Gospel reading of the healing of the paralytic and the faith of the paralytic and his friends.
In conclusion, he welcomed and introduced the visitors from Greece, Mr. George Pilichos, author of the study “Auschwitz: Greeks – Number of Those Who Were to Die,” and his entourage, Mr. Emmanuel Toufexis, Director of the “Agape Charitable Organization”, and his collaborator, Mrs. Georgia Karasavvidou, both from Thessaloniki, as well as the lawyers from Athens, Mr. Constantine and Mr. Demetrios Sfakianakis.
After welcoming the visitors, His Eminence invited Mr. Pilichos to address the congregation with a brief talk about the Orthodox prisoners in the Auschwitz concentration camp.
In his address, Mr. Pilihos stated the following: “Dear All, In May 2019, our Ecumenical Patriarch, His All-Holiness Bartholomew, walked at the head of 25,000 people along the 4.5 km route from the central Auschwitz camp to the Birkenau extermination camp – a march of remembrance. He was the first Orthodox Patriarch to participate in the “March of the Living,” honoring the memory of the 1,200,000 prisoners who were murdered in this so-called ‘death factory.’ Those people, innocent souls, became ashes and smoke, enduring a brutal and inhuman death – a death no one deserves.
At this sacred place, a vast cemetery the size of 268 football fields, amidst the ruins of the crematoriums, His All-Holiness delivered a speech of peace and hope, which was broadcast by international media, emphasizing the deep need of humanity to be close to God.
Three words stood out in His speech: ‘We are all brothers and sisters.’ These words, so simple and yet so powerful, summarize the essence of our Christian faith.
The majority of the murdered, approximately one million people, were Jews. However, Auschwitz was not only a place of martyrdom for them. Among the victims were Christians of all denominations, as well as members of other minorities considered ‘unnecessary’ by the Third Reich.
According to historical records, in addition to the Jews of Greece, Greek Orthodox Christians were also deported to Auschwitz. The Nazis arrested them either because they helped Jews, or because they were deemed resistance members due to their political beliefs, or because they refused to obey orders for forced labor in Germany. Many were sent to Auschwitz for ‘offenses’ or ‘disobedience.’ Their lives in the camp were no different from those of the Jewish prisoners: they suffered the same daily horrors – forced labor, torture, medical experiments, executions.
It is estimated that approximately 20,000 Greeks were sent to Germany for forced labor.
In the Auschwitz death books, from August 1941 to December 1943, 3,508 deaths of Greek Orthodox and Catholic Christians are recorded. After December 1943, the records were destroyed by the Germans themselves, just before the evacuation of the camp. However, according to historical archives, the total number of Greek Christians who lost their lives in Auschwitz is estimated to be around 7,000 to 7,500 individuals.
The three words of our Ecumenical Patriarch, ‘We are all brothers and sisters,’ are not just a phrase. They are the essence of our faith. If we followed them in our daily lives and sought to live according to their deep meaning, our world would be very different. The evil ‘I/ego,’ which lurks within each of us, would not manifest in ways that cause pain and suffering.
As we approach the culmination of the Holy Passion, let us allow these words to guide our thoughts and actions. Not only during these days but every day of our lives.
Your Eminence, I thank you once again for the invitation and the opportunity you have given me to deliver this brief address.”
His Eminence thanked and congratulated Mr. Pilihos for his speech, conveyed the paternal blessings of His All-Holiness Ecumenical Patriarch Bartholomew, and presented him with the two-volume study of the unpublished correspondence of Saint Nectarios of Pentapolis, published by the “Apostolic Diakonia of the Church of Greece”.
A reception followed in honor of the visitors from Greece at the “Museum of Hellenic-Christian Heritage,” located at the Cathedral premises.
